woensdag 18 maart 2015

Hoe werken basisschool D'n Bogerd (Geldermalsen) en Bibliotheek Rivierenland samen?

'Als je als school zelf iets opzet, is de verleiding groot om te denken: dit loopt nu wel, volgende punt'

Karin Baars, taallees-specialist en leerkracht van groep 8 op D'n Bogerd in Geldermalsen, en leesmediacoach Daniëlle Rodenburg van Bibliotheek Rivierenland vergroten samen het leesplezier van de leerlingen.

Iedere dag, behalve op dinsdag, krijgen de leerlingen van deze openbare basisschool vijftien minuten om te lezen. Doorgaans aan het einde van dag, alleen op vrijdag is het aan het einde van de ochtend. 'Ik zet altijd rustgevende muziek op', vertelt Baars. 'Harpachtig gepingel. Als het kwartier om is, draai ik het geluid langzaam zachter. Het is zo zonde om de betovering te verbreken.'
Haar leerlingen genieten echt van het dagelijks momentje vrij lezen, dat weet ze zeker. 'Iedereen hangt ontspannen op zijn eigen tafeltje, ze zitten vaak helemaal in het verhaal. Aan het einde moet ik ze uit een andere wereld rukken, zo voelt het. Ik zeg dan: "Lees rustig je bladzijde uit". En dat doen ze ook. "Ik blijf nog even zitten," zei er laatst eentje, "ik wil weten hoe het afloopt."'

Halverwege het schooljaar 2013/2014 is D'n Bogerd gestart met de Bibliotheek op school. Toen Baars de cursus Open Boek had gevolgd tot leescoördinator, realiseerde ze zich hoe mooi het zou zijn als hiervoor budget vrij kwam. 'Je kan voor dat geld nooit zo veel boeken voor de schoolbibliotheek kopen als je via de Bibliotheek op school krijgt. En dan krijg je nog meer dan een collectie alleen. Gelukkig vindt mijn directeur lezen ook belangrijk. Zij liet mij vrij om het te regelen.'
Daarop kwam Rodenburg naar school voor een kennismakingsgesprek. In totaal heeft de voormalige basisschoollerares twintig scholen in Geldermalsen, Zaltbommel, Buren en Tiel in haar regio. Zij komt een dagdeel in de drie weken op school. Zij beheert de collectie – het eigendom van de school plus de halfjaarlijks wisselende collectie van de Bibliotheek: twee exemplaren voor ieder van de 140 leerlingen. En zij geeft lessen leesbevordering en mediawijsheid aan alle groepen.
'Als je het lezen onder leerlingen wilt bevorderen, begint dat met een goede collectie,' zegt Rodenburg. 'Op sommige scholen zijn boeken kapot, vies of weggestopt en onder de stofvlokken. Welke leerling wil dan lezen? Gooi oude boeken weg en presenteer de boeken zo veel mogelijk frontaal en zet ze op genre in plaats van op avi-niveau neer. Iedere keer als ik hier ben, loop ik de collectie weer na: alles recht zetten, boeken op de goede plek zetten, controleren of ze niet stuk zijn.'
In de klas presenteert Rodenburg steeds een aantal boeken rondom een bepaald thema, de laatste keer sport. Uiteraard zijn de titels aangepast aan het niveau van iedere groep. 'Daarnaast zorg ik ervoor dat ze een keer "bij mij" komen – in de bieb van Geldermalsen dus, waar ze uitleg krijgen over hoe dat werkt. Als er iets extra's is, zoals het Boekenbal dat de school organiseert, kom ik ook vaak. Inmiddels kennen ze me hier als Daniëlle van de bibliotheek. Ik kan gemakkelijk de klas binnenlopen.'

Het effect is ernaar. Baars' kinderen lezen met meer plezier. Dat is bijvoorbeeld te merken aan het stijgend aantal jeugdleden, maar het is vooral haar waarneming. 'Hun lol in lezen is groter,' zegt ze. 'Hun interesse: ze willen meer van de schrijver weten. Of ze vragen reikhalzend wanneer er een nieuw deel van een serie komt. Ze vragen voor hun verjaardag of voor kerst om een boek. Als ze boeken zo belangrijk vinden dat ze het als cadeau vragen, heb je je doel eigenlijk al bereikt.'
'Toen ik net een boek uit de kast weghaalde voor de foto, zag een kind dat', vult Rodenburg aan. 'Ze schrok er bijna van. "Je gaat de boeken toch niet weghalen, hè!?" En ook toen we voor de zomervakantie, bij het wisselen van de collectie, een week geen boeken hadden, waren er kinderen die bijna niet zo lang konden wachten. Zo geweldig, om te horen.'

D'n Bogerd kende al een goede leescultuur, zegt Rodenburg. Beter dan gemiddeld – wat vooral zichtbaar is in het al genoemde Boekenbal. Ook bij de jaarlijkse kick off van de Kinderboekenweek in de Bibliotheek was deze school goed vertegenwoordigd. Toch ziet Baars grote voordelen om de Bibliotheek op school af te nemen. 'Neem de collectie. Een goede collectie is een basisvoorwaarde voor het vergroten van leesplezier. Met de Bibliotheek weet je zeker dat die afgewogen en actueel is.'
Dat is zeker niet de enige meerwaarde van de Bibliotheek als partner. 'Als je als school zelf iets opzet, is de verleiding groot om te denken: dit loopt nu wel, volgende punt. Nu maak ik ieder jaar een leesplan, waarvoor Daniëlle speerpunten aandraagt, gebaseerd op onze behoeften. Binnenkort krijgen we voor het eerst resultaten uit de leesmonitor te zien. Dat is een belangrijk hulpmiddel om die leerkracht, die minder tijd over heeft voor voorlezen, te wijzen op de effecten van haar gedrag.'
Rodenburg: 'Het is zeker niet zo dat ik een lesje geef terwijl de leerkracht iets nakijkt en verder niets. Het is echt een samenwerking.' Dat betekent dat de leesmediacoach werkt aan deskundigheidsbevordering van het personeel. Ze laat hen bijvoorbeeld zien wat ze nog meer met prentenboeken kunnen doen. Ook vanuit school wordt gestreefd naar een mentaliteitsverandering. Zo moeten leerkrachten bij het kwartier vrij lezen zelf ook lezen. Immers: zien lezen doet lezen.

Op D'n Bogerd zijn ook lessen mediawijsheid geïntegreerd in de Bibliotheek op school. Rodenburg geeft in de gecombineerde groep 6/7 en groep 8 basislessen over zoeken op internet, gebruik van sociale media, cyberpesten en andere informatievaardigheden. 'Nieuwe media zijn tegenwoordig een essentieel onderdeel van het dagelijks leven van kinderen,' zegt Baars. 'Je kunt er als school niet onderuit daar aandacht aan te besteden.'
Hier geldt eveneens: juist de lessen van de Bibliotheek bieden meerwaarde. Baars: 'We hebben wel eens een les van Kennisnet gebruikt. Daar stonden dingen in die achterhaald waren. Of je moet betalen voor pakketten van uitgevers, waar werkboekjes bij zitten die je ieder jaar opnieuw moet kopen. De lessen van Daniëlle – die hier tóch al komt – worden steeds aangepast aan veranderingen en sluiten goed aan bij wat kinderen doen. Als hier in de klas 17 Whatsapp-groepen zijn gaat het daar over.'
(Eerder gepubliceerd in de brochure 'De Bibliotheek op school')

Geen opmerkingen: