maandag 25 december 2017

Interview Elma van Vliet over haar doorbraak in het buitenland

Al sinds Mam, vertel eens in 2004 verscheen, maakt Elma van Vliet in Nederland furore. Nu lijkt een doorbraak in het buitenland aanstaande, met de rechtenverkoop aan Penguin US als voorlopig hoogtepunt. Dat is een gevolg van maatschappelijke veranderingen, denkt de schrijfster, die zich eerder bedenker en ontwikkelaar van creatieve concepten noemt. En de inspanningen van haar agent Marianne Schönbach.

Wanneer ben je in zee gegaan met een agent?
'Al in 2005. Niet dat ik toen een agent zocht. Ik wist niet eens wat dat was. Ik kwam uit de telecombranche en had nog maar een jaar eerder voor het eerst met een uitgever gesproken. Maar ik zocht mensen die me konden helpen bij mijn missie: mensen verbinden in een steeds drukkere wereld waarin we het contact met elkaar verliezen. Iemand zei toen dat ik eens met Marianne Schönbach moest praten. Wij hadden direct een ongelooflijke klik. Zij snapte mij.'

Wilde je toen al alles op alles zetten om succes te hebben in het buitenland?
'Rechtenverkoop was helemaal niet aan de orde. Ik had in 2001 Mam, vertel eens gemaakt omdat mijn moeder erg ziek was en ik bang was dat ze zou overlijden zonder dat ik alles had kunnen vragen wat ik van haar wilde weten. Dát was mijn diepe wens. Dat Het Spectrum een paar jaar later de gok wilde nemen om zoiets ongekends als een leeg boek met een aantal vragen uit te geven, was al een fantastische bonus. In die jaren daarna was ik vooral bezig met de reacties op het boek, dat leidde tot nieuwe delen, te beginnen met Pap, vertel eens. Wel zei Marianne meteen dat ze een redacteur in Duitsland kende die ze het boek wilde laten zien: Ilka Heinemann van Droemer Knaur. Inderdaad werd zij er helemaal verliefd op en verscheen het daar.'

Inmiddels zijn de rechten verkocht aan tien landen, waarbij vooral dit jaar een versnelling lijkt te zijn opgetreden. Hoe komt dat?
'Er zijn denk ik twee verklaringen. Ten eerste is de wereld de afgelopen vijf jaar steeds sneller gaan draaien, en de behoefte aan verbinding daarom steeds groter. In een onafhankelijk onderzoek dat ik dit jaar heb laten uitvoeren naar wat mensen in december cadeau willen krijgen, zegt 85% van de ondervraagden dat ze liever aandacht dan spullen willen. En dat zie je niet alleen in Nederland, dat is universeel. Ook uitgevers in het buitenland zijn daarom op zoek naar waardevolle boeken die kunnen voldoen aan deze behoefte. En ten tweede is het de expertise van Marianne.'

Haar buitenlandse netwerk dus?
'Ook. Maar zij heeft mij in alle gesprekken die we in de loop der jaren hadden, ook overtuigd dat ik mensen meer moeten vertellen wat ik doe. Dat ik van mezelf een merk moet maken, dat ik het verhaal achter de producten moet vertellen. Ik ben daarom, ongeveer een jaar of twee geleden, gaan bloggen en columns schrijven. In de feedback die ik krijg zie ik dat het werkt: mensen zien met hoeveel liefde alles wordt gemaakt.'

Dat zie je ook terug in een opverende verkoop?
'Ja. Toen ik meer ging vertellen over mijn missie is het balletje gaan rollen. Ook in het buitenland: Spanje inclusief Latijns-Amerika, Brazilië, Finland, Turkije, Polen en, mede dankzij een stukje in Publishers Weekly, dus ook Amerika. Daarvoor was het grote talent van Marianne van wezenlijk belang. Zij kent alle uitgevers in de hele wereld. Zij zocht dus niet zomaar naar een uitgeverij, maar naar precies het juiste uitgeefteam voor mij. Een uitgeverij die net als ik het verschil wil maken. Marianne heeft me dit jaar ook meegenomen naar de Buchmesse. Ik heb een presentatie gegeven en met allerlei uitgevers gepraat, zodat we van elkaar weten wat we willen met de Vertel Eens-boeken.'

Hoe rijmt jouw behoefte aan een ideale match met het feit dat er voor de Amerikaanse rechten een veiling is geweest?
'Ik heb gekozen op de motivatiebrieven van uitgevers. Ik moest een klik voelen – met mijn missie, maar ook voor de boeken. Ik wil uitgevers die de mooiste edities willen maken, zodat mijn boeken, eenmaal ingevuld, van generatie op generatie kunnen worden doorgegeven. Het moeten familie-erfstukken worden zodat over een zeventig jaar een meisje de verhalen van haar overgrootouders kan lezen. Dan moet je echt goed en mooi papier gebruiken. Vergeleken bij hun plannen was hoeveel geld uitgevers boden niet relevant. Voor mij niet, althans. Marianne heeft naar de zakelijke aspecten van de overeenkomst gekeken. Zo verdelen we de taken.'

Waren er in het buitenland geen vergelijkbare boeken op de markt? Door de eenvoud laat jouw concept zich gemakkelijk kopiëren?
'Al zo lang mijn boeken uitkomen heb ik met copycats te maken. Ook daarom had ik maar een wens: zo mooi mogelijke boeken maken – een wens die Het Spectrum gelukkig steunt. Iedereen herkent de liefde die in mijn boeken zit; liefde die vaak ontbreekt bij kopieerders die in een middagje het boek overschrijven. Ook buitenlandse uitgevers herkennen dat. En boekverkopers trouwens. Tot op de dag van vandaag raden zij hun klanten Vertel Eens-boeken aan – en niet de kopieën. Ik ben hen daarvoor heel erg dankbaar.'

Toch kunnen buitenlandse uitgevers jouw boeken niet een op een vertalen.
'Nee. Niet zoals je een roman kunt vertalen. Er zijn allerlei culturele verschillen. Vragen over Sinterklaas of de Tweede Wereldoorlog, daar kun je niets mee in Amerika. Daar vraag je eerder naar The Fourth of July. In Italië zei de uitgever dat de rol van vaders bij hun echt anders is dan in het in hun ogen zo geëmancipeerde Nederland. Daar denk ik dan over na. Dat verrijkt mij ook weer.'

Geef je buitenlandse uitgevers alle ruimte om aanpassingen te maken?
'Dat gaat in overleg. Ik bewaak het merk, maar geef hen het vertrouwen om er een zo goed mogelijk product van te maken. Zij kennen hun eigen land zo veel beter. Alleen als je iets durft door te geven kan het zich vermenigvuldigen. Als je iets bij jezelf houdt juist niet. Maar hoe het precies zal gaan? Het buitenland is voor mij een avontuur dat nu nog maar pas begint. Laten we anders over een jaar nog eens een kopje koffie drinken.'
(Eerder gepubliceerd op Boekblad.nl, 25 dec) 

Geen opmerkingen: