Hoe
ervaren schrijvers de boekhandels, uitgevers en boekenvakorganisaties waar ze
mee samenwerken? In de rubriek 'Schrijvers & het boekenvak' een schrijver die editor at large wordt bij een uitgeverij. Frank Westerman hoopt bij
Querido Fosfor net zo'n geode redacteur te zijn voor andere als zijn
oud-redacteur Henk Pröpper voor hem was.
Fosfor gaat op in een grote, gevestigde
uitgeverij. Welke knowhow verwacht u daarvan?
'De naam
Querido, om te beginnen, geeft Fosfor vleugels, de uitgeverij gaat Querido
Fosfor heten en daar zie ik een legendarisch luchtschip bij, dat een kleiner,
experimenteel zweefvliegtuig optilt. Waarvan we gaan profiteren? Van de
thermiek. 'Knowhow' is precies het goeie woord. Querido kent de kortste lijnen
naar ground control, het CB in Culemborg, maar ook die naar de boekhandel, de
boekverkopers als ambassadeurs, de lezers en de beroepslezers.'
Is dat dezelfde meerwaarde die u als
schrijver altijd hebt gezocht?
'Uitgeven is
samenwerken, het is niet top down. Als het goed is creëer je een keten, een
menselijke keten, elke schakel is wezenlijk, redactie, productie, ontwerp,
distributie, promotie, rechtenmanagement tot en met het sluitstuk: de
ontmoeting tussen lezer en schrijver in een literaire café of op een festival.'
Tegen welke problemen liep Fosfor precies
aan bij het uitgeven van boeken, zoals recent Tegels lichten van H.J.A. Hofland?
'Fosfor was te
klein voor de ambities die we hadden. Als je net begint lukt alles, je bent een
start-up, the new kid on the block, je krijgt subsidie, je mag
ongestraft een paar keer mistasten. Maar dan, op een gegeven moment, zijn de
wittebroodsweken voorbij. Dan moet je het waarmaken. Fosfor was net op het punt
beland dat het digitale platform volledig was opgetuigd met losse verkoop en een
lidmaatschapsmodel (elke maand een nieuwe longread, elke week een classic en
toegang tot 150 eboeken voor 40 euro per jaar). Het was een lange weg om daar
te komen. De eerste longreads waren multimediaprojecten, met alle digitale
toeters en bellen die het internet te bieden heeft. Dat bleek de leeservaring
in de weg te staan, misschien zelfs de verbeelding. We hebben de longreads weer
‘gestript’, het audioboek behouden. Toen bleek dat ‘digitaal’ niet doorzette op
een manier die vrijwel iedereen vijf jaar geleden had voorspeld. Sterker: de
behoefte om de beste verhalen te kunnen vasthouden, lijkt alleen maar
toegenomen. Fosfor had simpelweg niet de menskracht om ook die laatste slag (om
waar mogelijk het beste werk ook op papier uit te brengen) op een goede,
structurele manier uit te voeren. Nu met Querido Fosfor publiceren we in het
voorjaar een kleine biografie van Bibeb, niet alleen als digitale longread,
maar ook in een gebonden uitgave met stofomslag. Daar ben ik nu al supertrots
op.'
Waarom gaat Fosfor op in Singel
Uitgeverijen en niet in bijvoorbeeld Atlas Contact, met wie Fosfor kort geleden
samenwerkte?
'Fosfor-oprichter
Jeroen van Bergeijk en ik (als mede-eigenaar) hebben verschillende gesprekken
gevoerd over samenwerking en overname. Samenwerken deed Fosfor sowieso, met de
Arbeiderspers als het ging om niet eerder vertaald werk van Ryszard Kapuściński, met Atlas Contact als het ging om de essays van Geert Mak
en met de Bezige Bij als het ging om mijn slothoofdstuk uit De slag om Srebrenica, dat we vorig jaar
apart onder de titel De naschok als
Fosfor-longread hebben uitgebracht. Voor overname bleek Singel Uitgeverijen de
meest geïnteresseerde partij, ook vanwege de dwarsverbanden met Querido
Academie.'
Waarom heeft u de ambitie om editor at large te worden?
'Ik wil graag
datgene doen wat ik zelf altijd heb gezocht in een redacteur. Een goede
redacteur is als een schaatscoach langs de zijlijn, die je aanmoedigt met heel
z’n lijf, zelfs een stukje mee schaatst, achterwaarts op het rechte stuk, zich
omdraait en je dan nog meer bemoedigingen toeschreeuwt als je alweer de bocht
in gaat. Maar ook iemand die je er ronde na ronde op wijst dat je er nog niet
bent, dat je als auteur twee of drie seconden onder schema rijdt, dat er meer
in zit.'
Wat houdt de functie precies in?
'Editor at large, ik vind het een mooie
titel. Wat het inhoudt? "Redacteur op afstand" lijkt me de beste
omschrijving. Samen met Annette Portegies, de uitgever van Querido en dus ook
van Querido Fosfor, wil ik meedenken over de titels die we de lezers willen
voorschotelen. Het is de bedoeling dat we tweemaal per jaar, voorjaar en
najaar, een aanbieding maken van onze papieren uitgaven, voor de boekhandel.
Per aanbieding zal ik enkele auteurs begeleiden als redacteur. Gewoon van huis
uit.'
Zullen uw eigen boeken er baat bij
hebben?
'Van het
redigeren van andermans werk word je in ieder geval niet dommer. Misschien
helpt het me helderder of sneller in te zien waarom een bepaalde vorm of toon
niet werkt, en een andere wel. Maar in eerste instantie zie ik die zaken als
strikt gescheiden. Andersom komt overigens vaker voor. Ik kende Peter Buwalda eerst van zijn werk in de uitgeverij, nu ken
ik hem als collega-schrijver. Het is een gezonde reactie – een redacteur die
denkt: dat kan ik beter. Nu denk ik als redacteur: dat kan beter.'
Is het een optie dat u als schrijver op
termijn De Bezige Bij – die nu zo veel auteurs verliest – verruilt voor Singel?
'Mijn
hoofdwerk verschijnt bij de Bezige Bij. Ook mijn backlist wordt daar met
toewijding en zorg uitgebracht. Ik heb geen enkele reden om daar verandering in
aan te brengen. Dit laat onverlet dat de tijden voorbij zijn dat een auteur
gedurende zijn of haar schrijversleven vanzelfsprekend bij een en dezelfde
uitgeverij blijft. In februari verschijnt, inderdaad bij Querido Fosfor (en dus
Singel Uitgeverijen): In het land van de
ja-knikkers. Verhalen uit de polder, een bundeling van mijn reportages over
het veranderende Nederland van de afgelopen vijfentwintig jaar. Het is zo
gegaan. Ik ken Annette Portegies al jaren, we hebben eerder samengewerkt toen
ik met mijn dochter Vera het kinderboek Larski
slaat alarm schreef, dat bij Querido Kinderboeken is verschenen. Afgelopen
zomer vroeg zij, naar aanleiding van mijn gastschrijverschap aan de
universiteit van Leiden dit najaar, of ik ook een masterclass voor Querido
Academie wilde verzorgen. Er was meteen zoveel wederzijds enthousiasme dat we
de mogelijkheden verkenden om ook een bundel samen te stellen van bestaand
werk, aangevuld met niet eerder gepubliceerde reportages. Ik wilde wel maar
twijfelde over de inhoud. Moest het gaan over de rotgans, of toch maar beter
over Rusland? Annette Portegies wierp zich onmiddellijk op als redacteur die
zich op haar zolderkamer aan het Spui opsloot met een kartonnen doos vol
artikelen en typoscripten van al dan niet gepubliceerde voordrachten en essays.
Ze riep Josje Kraamer te hulp, en na drie sessies schemerde er een echte bundel
door het materiaal. Van het een kwam het ander, Singel Uitgeverijen bleek
bereid om Fosfor te omarmen en op te tillen, waarna het voor de hand lag om In het land van de ja-knikkers als
eerste titel op te nemen van de eerste aanbieding van het nieuwe Querido
Fosfor.'
Waarom verlaten zo veel auteurs eigenlijk
De Bij?
'De Bezige Bij
verkeert in zwaar weer. Voor mij persoonlijk was het een tegenslag dat zowel commercieel
directeur Anne Schroën en uitgeefdirecteur Henk Pröpper het bedrijf dit jaar
verlieten. Met name voor hen beide had ik een paar jaar eerder de overstap naar
de Bezige Bij gemaakt. Henk Pröpper was mijn redacteur voor zowel Stikvallei als Een woord een woord, en een goeie ook. Er werken fantastische mensen bij De
Bezige Bij met wie ik kan lezen en schrijven. Gek genoeg doet het vertrek van
Anne Schroën en Henk Pröpper me meer dan dat van de trits auteurs die hun heil
elders zoekt.'
(Eerder in licht ingekorte vorm gepubliceerd op Boekblad.nl, 23 nov)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten