Nederland heeft er een nieuwe uitgeverij voor graphic novels en andere beeldverhalen bij: SubQ. In tegenstelling tot Vlaanderen en Frankrijk heeft Nederland nog steeds een bescheiden traditie, maar SubQ gelooft dat er een markt voor is. Sinds 2013 trekt de ook de markt voor beeldverhalen weer aan. Bij Scheltema staan nu vier kasten met beeldverhaal. ‘Mensen willen óf een goedkoop e-boek of pocket óf, als ze dan toch geld uitgeven, iets echt oogstrelends.’
AFLEVERING 2
De toegenomen aandacht van boekhandel Scheltema voor strips
– met onder meer een Maand van de Strip – is niet symptomatisch voor de positie
van strips en graphic novels in de algemene boekhandel. De inspanningen van een
boekhandel blijven afhankelijk van net die ene persoon met liefde en kennis van
strips. Van toeval dus. ‘De meeste winkels kopen een Auladell in op vraag van
de klant’, zegt Schifferstein. ‘Hooguit vijfentwintig winkels zoals Scheltema
kopen er één in. Dat schiet niet op.’
Het spijt Gasseling dat algemene boekhandels het liefst
alles via CB bestellen en niet met Strips in Voorraad in zee gaan. ‘Het zou
fijn zijn als Ron [Poland] grote boekhandels kan bevoorraden, maar die willen
liever niet met aparte facturen werken.’ Met een aparte vertegenwoordiger over
de vloer, bedoelt ze, neemt automatisch de kennis ter plekke toe van wat er
eigenlijk op de markt beschikbaar is. ‘Er zijn maar vijf tot zeven relevante
uitgeverijen. Maar genoeg boekverkopers kennen zelfs die niet.’
En dat terwijl er ruimte is voor een stripaanbod door het
gestaag wegvallen van speciaalzaken in de loop der jaren. Sack weet een heel
rijtje op te noemen van verdwenen winkels in de buurt van Scheltema. ‘Nou moe
is weg. Dat zaakje op de Zeedijk ook, hoe heet-ie ook alweer? Lambiek en
Beeldverhaal zijn verhuisd en kleiner geworden. In De Bijenkorf wordt de
boekafdeling steeds kleiner. Dan liggen wij voor de liefhebbers goed op de
route. Ze hoeven het centrum er niet voor uit.’
Stripspeciaalzaken
Poland schat dat er nog ‘ruim veertig’ stripspeciaalzaken over
zijn in Nederland. ‘Met de meeste gaat het goed. Zeker met degene die een
actieve internetwinkel hebben. Dat zijn de meeste. Maar over een jaar of drie,
vier zijn er weer een paar verdwenen. Voor een groot deel door vergrijzing. Er
staan weinig opvolgers klaar. Ook de winkels met uitsluitend personeel in
dienst, wat van oudsher toch al uitzonderingen waren, hebben het moeilijk.
Silvester sloot vorig jaar twee van zijn vier winkels.’
Net als bij algemene boekhandels is een partij als Bol.com
een steeds grotere concurrent. Poland merkt dat de speciaalzaken het daardoor
steeds meer van de echte liefhebbers moeten hebben – die ook in toenemende mate
worden bediend met signeersessies en andere activiteiten. ‘De rest merkt dat
het toch heel makkelijk is om gewoon thuis, desnoods ’s avons laat, een album
te bestellen.’ Maar dan is dat wel vaak een oudere, minder courante titel,
merkt Gasseling aan de afzet van Xtra via Bol.com.
Graphic novels
De hausse aan graphic novels bij algemene uitgeverijen, die
een jaar of tien geleden inzette, is voorbij. Toch verschijnt er bij
verschillende uitgeverijen nog veel. De Geus heeft succes met De arabier van de toekomst. Lebowski
heeft Democratie van Alecos
Papadatos. Wereldbibliotheek bracht onlangs Nel.
Een zot geweld van Peter Theunynck en Lies van Gasse. Bij Gibbon verscheen
de verstripping Het Stempel naar De vrouw die zegt dat ze mijn moeder is
van Judith Uyterlinde. Et cetera.
Maar beperkt blijft het. Er zit geen beleid achter. ‘Het
succes van bijvoorbeeld De Geus komt ook omdat de politieke situatie de strip
interessant maakt’, zegt Schifferstein. ‘Zoals Atlas tien jaar geleden succes
had met Marjane Satrapi omdat Persepolis
over Iran gaat. Toen ik De Geus ooit vroeg om een co-productie te doen omdat
hun Fred Vargas een scenario had geschreven voor mijn Edmond Baudoin, weigerde
de uitgeverij dat. Een strip van Vargas – dat zou haar naam maar schaden.’
De algemene uitgeverijen kunnen weliswaar zorgen voor meer
exposure voor een strip, maar hun uitgaven zijn niet per se de beste
uithangborden voor het genre, vindt Gasseling. ‘Ze kozen niet altijd de beste
graphic novels uit. Als die vervolgens niet liepen, werden boekhandels
terughoudend om een volgende strip in te kopen. Ook was de uitvoering soms erg
matig. Strips uitgeven is toch een ander vak. De lettering was bijvoorbeeld
heel slecht.’
SubQ heeft in ieder geval geleerd van het mislukken van
stripfondsen uit het verleden, bezweert Wessels. ‘De Vliegende Hollander [destijds
imprint van Dutch Media] bracht meteen een volle catalogus. Wij doen drie
titels. En we doen geen succesvolle Engelstalige strips als Frank Miller. Die
koopt de liefhebber in het origineel. Bij het Deense Deserteur van Halfdan Pisket heb je dat niet.’ De samenwerking met
crossmediaal productiebedrijf Submarine en adviseur Gert-Jan Pos borgt de kwaliteit.
Kunstwerk
Alles bij elkaar zou je kunnen denken dat stripuitgevers,
-distributeurs en -verkopers flink mopperen. Al die gebrekkige aandacht voor de
schitterende kunst in media en bij algemene boekhandels en uitgeverijen! Feit
is echter dat ze juist niet klagen. Of ze dat nu letterlijk niet doen
– zoals Joustra, die zegt het dat met Scratch Books ‘prima de luxe’ gaat
en verder geen algemene uitspraken doet. Of wanneer ze enkele kanttekeningen
plaatsen, zoals met name Schifferstein en Gasseling.
Waarom zouden ze ook? Strips worden in Nederland al zolang
zij zich kunnen herinneren veronachtzaamd als serieuze kunstvorm. Nederland is
nu eenmaal geen Frankrijk, België of Amerika. Dat zal nooit veranderen. ‘Als ik
zo’n uitspraak hoor van Jean-Marc dat het taalgebied te klein, denk ik: wij
hebben in ieder geval Vlaanderen erbij’, zegt Gasseling. ‘Dat is hartstikke
belangrijk voor ons. Met zes miljoen inwoners is Vlaanderen goed voor zeker de
helft van onze omzet. In veel andere landen is het nóg moeilijker om van strips
te kunnen leven.’
En dus blijven ze onverstoorbaar doorgaan met het uitventen
van hun passie. Schifferstein: ‘Die combinatie van beeld en tekst in verhalende
vorm. Daar is zo waanzinnig veel mee mogelijk. Er worden iedere keer zulke
prachtige dingen gemaakt, waarin ieder afzonderlijk beeld een heel album lang
een zelfstandig kunstwerk is. Daar krijg ik nooit genoeg van.’
(Eerder gepubliceerd in Boekblad magazine, mei 2016)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten