maandag 16 mei 2016

De Duitse uitgeverij Mairisch: Jaloers op de Nederlandse boekenmarkt (Boekblad)

De Duitse uitgeverij Mairisch werkte een maand vanuit Amsterdam. Uitgever Daniel Beskos wilde zijn eigen werkwijze tegen het licht houden door te zien hoe de Nederlandstalige boekenmarkt is georganiseerd. Dat bleek zeer inzichtelijk.

Waarom kregen nieuwe uitgeverijen als Das Mag en Bananafish recentelijk zo veel aandacht van de media in Nederland? Daniel Beskos verbaasde zich daarover. De Hamburgse uitgever van het in omvang vergelijkbare Mairisch heeft in tien jaar nog nooit de belangstelling weten te wekken van, zeg, de Frankfurter Allgemeine of Die Welt. Zelfs een zoekopdracht op de sites van de Duitse vakpers levert weinig hits op.'Het moet iets te maken hebben met de verschillende omvang van de boekenmarkt in Duitsland en Nederland. Honderd miljoen mensen in het hele taalgebied tegen 23 miljoen in Nederland en Vlaanderen. Bij ons is er elke maand wel een nieuwe uitgeverij die, zoals wij, op een niveau van zes nieuwe titels per jaar opereert. Het is gewoon geen nieuws. De onderlinge competitie is ook veel te groot.'
En de kans dat een uitgeverij doorbreekt zoals Das Mag – met de bestsellerstatus van Lize Spit en de uitverkiezing van Walter van den Bergs Schuld tot DWDD-Boek van de Maand – is helemaal gering. 'In Nederland zijn verhoudingsgewijs veel meer lezers. Ook al opereren wij in een vijf keer zo grote markt, onze oplages zijn overeenkomstig met die van Das Mag. Tweeduizend exemplaren voor een eerste druk, daarmee breek je niet snel door.'

Het zijn lessen die de 39-jarige Beskos heeft geleerd toen hij in februari met het hele Mairisch-team, alles bij elkaar zes mensen, vanuit Amsterdam werkte. Uit verlangen naar frisse ideeën en nieuwe inzichten wilde de uitgeverij de grens over. 'Dan lag het voor de hand dat we eerst naar Nederland gingen. Het is dichtbij én Nederland en Vlaanderen zijn dit jaar gastland van de Frankfurter Buchmesse.'
Praktisch was het geen probleem. 'We zijn klein, dus we kunnen best elders tijdelijke ruimte huren – drie huizen, verspreid over Amsterdam – om daar te werken. Het meeste werk is toch mailen en bellen, daarvoor hoeven we niet in Hamburg te zitten. Met de fietsen die we hebben gehuurd, kunnen we in een stad als deze makkelijk overal komen. Het was heerlijk Amsterdam op die manier goed te leren kennen.'
Om zo veel mogelijk mensen te ontmoeten, blogte Mairisch dagelijks over de ontmoetingen van de medewerkers hier. Dat pakte perfect uit. 'Iedereen was, tot mijn verrassing, heel vriendelijk en toeschietelijk. Afspraken maken was nooit een probleem. Ik besef wel: als je ze interviewt, hebben zij ook een belang in de vorm van aandacht in Duitsland. Tegelijk dwongen de interviews ons echt research te doen.'
Vertaalrechten kopen was daarbij nadrukkelijk niet de bedoeling. 'Toen we, vorig jaar in de zomer, dit idee kregen waar we toch al te laat. Andere uitgevers waren eind 2014 al bezig met Nederlandse titels voor dit najaar. Het geeft niet. We hebben nu contacten gelegd met uitgevers en agenten – al heb je die in Nederland nauwelijks. Dat maakt het makkelijker voor de toekomst.'
Of Mairisch had meteen moeten toeslaan toen Het smelt van Lize Spit verscheen. 'Ik was hier op Vers voor de Pers. Toen hoorde ik van Das Mag dat ze net de eerste goede recensie hadden gekregen. En nu kunnen we het niet meer betalen. Nadat ons interview met haar online stond werd ik door drie Duitse uitgevers gebeld met de vraag of de rechten nog vrij waren – of hadden wij ze? Nee dus.'

De stunt van de tijdelijke verhuizing past goed bij de avontuurlijke geest van Beskos en zijn medeoprichters Peter Reichenbach en Blanka Stolz. Ze richtten Mairisch op in 1996, toen ze nog samen op de middelbare school zaten. Mairisch organiseerde toen alleen evenementen. 'Kleine voorleesevenementen voor jonge schrijvers, die al gauw hele tournees werden. Lesungen zijn in Duitsland veel belangrijker dan hier.'
Sindsdien hebben ze altijd gedaan wat hen inviel. Boeken uitgeven, om te beginnen. Aanvankelijk verhalen en gedichten die bij wijze van spreken in de copyshop werden geproduceerd en die alleen te koop waren tijdens evenementen. Maar allengs werden de ambities groter, zoals goed te volgen is op de site van Mairisch waar alle uitgaven staan. De boeken werden mooier, de verspreiding ervan steeds groter.
Het fonds oogt eclectisch. Fictie, van onder meer sterauteur Finn-Ole Heinrich (wiens Räuberhande met 60.000 verkochte exemplaren het bestverkopende boek is). Non-fictie, met een reeks 'de filosofie van...'. Maar ook hoorspelen, muziek en graphic novels. Kern van alle uitgaven is een totale toewijding aan het product en de auteur. 'We willen een soort haven zijn voor auteurs en hen in alles begeleiden', aldus Beskos.
In 2013 bedacht de uitgever Indiebookday: een dag waarop klanten een uitgave van een onafhankelijke uitgeverij kopen. 'Ik creëerde een Facebook-event en nodigde tweehonderd mensen uit. Ik zei: post een foto van een boek dat je kocht. Maar iedereen nodigde ook mensen uit. 15.000 mensen deden mee. Vervolgens pikte de media het op. En het buitenland – in Nederland Anton Scheepstra van Passage. Geweldig.'
Het grappige is: de actie kostte misschien veertig euro, voor de aankoop van een domeinnaam en het maken van een flyer – maar het leverde Beskos een jaar later tijdens de Leipziger Buchmesse wel een Sales Award op. 'Stond ik daar tussen allemaal grote uitgeverijen die, weet ik veel, 150.000 euro hadden gespendeerd en daarmee tien mensen in beweging hadden gekregen. Won mijn goedkope ideetje.'

Om nou te zeggen: Mairisch keerde met concrete ideeën terug uit Amsterdam – nee. Maar leerzaam vond Beskos de werkvakantie zeker. 'Je perspectief verandert hoe dan ook als je een tijdje in het buitenland hebt gezeten. Er zijn verschillen – het geringe marktaandeel van Bol.com in vergelijking met Amazon.de. Er zijn overeenkomsten – de toenemende aandacht voor de relatie auteur-uitgever. Dat neem je allemaal mee.'
Ondertussen wenst hij dat hij op de Nederlandse boekenmarkt actief kon zijn. En heus niet omdat Mairisch dan meer aandacht had gekregen. 'Jullie boekenmarkt is zo sterk. Er zijn zo veel goede boekhandels. Mensen geven nog zo veel om boeken. Ook de media besteedt veel meer aandacht aan boeken. De impact van De Wereld Draait Door! Dat helpt de boekencultuur allemaal enorm. Ja, daar ben ik wel jaloers op.'
(Eerder gepubliceerd in Boekblad magazine, april 2016)

Geen opmerkingen: