Waarom Garth Risk Hallbergs 'Stad in brand' het verdient gelezen te worden

Al wat schittert van Eleanor Catton en Stad in brand van Garth Risk Hallberg hebben meer met elkaar gemeen dan alleen de enorme lengte. Beide auteurs gebruiken een complexe whodunnit met talloze personages om de spanning bij de lezer op te voeren en hem zo toch in korte tijd door de honderden en honderden pagina's te jagen, terwijl het hun eigenlijk om iets anders gaat. Dat merk je aan de manier waarop beide auteurs, zeker Hallberg, de clou gewoon weggeven. Bijna als een terzijde.

Catton gaat het in wezen om een diepgaande beschouwing over lot en toeval. Hallberg schetst een caleidoscopisch portret van het New York van de jaren 1970, waarmee hij laat zien hoe iedereen, ondanks alle onderlinge verschillen, juist in zo'n grote stad echt met elkaar samenleeft. Ieders lot is onderling verbonden.

Alleen de manier waarop de boeken roem vergaarden verschilt – en daarom ook de nogal verschillende waardering die ze krijgen.

Al wat schittert won in 2013 The Booker Prize. Recensenten en andere lezers dachten daarom: eens zien waarom het die prijs verdient. Misschien waren sommigen sceptisch – zo goed kan dat boek toch niet zijn? – maar de meesten zullen zich aangespoord voelen te zoeken naar argumenten om de roman te prijzen. Ze wilden het bewijs van excellentie vinden. Ze wilden net zo slim, onderlegd en belezen zijn als de jury.

Stad in brand kreeg een reputatie omdat het Amerikaanse Knopf die veiling om de uitgeefrechten won daarvoor een recordbedrag neertelde. Twee miljoen dollar! Voor een debuut! Recensenten en andere lezers dachten daarom toen het boek in oktober daadwerkelijk verscheen: dat zal het wel niet waard zijn, het kan niet anders of die roman is een commerciële pageturner zonder al te veel diepgang. Ze wilden het bewijs vinden dat het boek tegenviel. Ze wilden laten zien dat ze zich niets laten wijsmaken door een commercieel bedrijf dat een uitgeverij uiteindelijk is.

Ik moet bekennen dat dat ook voor mij geldt. Ik was na de uitreiking van de Booker erg nieuwsgierig naar Al wat schittert (al beviel Cattons debuut De repetitie me uiteindelijk meer). En ik had helemaal geen zin om Stad in brand te lezen. Integendeel, ik verlustigde me in sommige matige recensies. Als ik niet werd gevraagd om Hallberg te interviewen voor Border Kitchen was ik er nooit aan begonnen.

En dat zou jammer zijn geweest. Stad in brand bleek een meeslepende ervaring. Soepel switchend van het ene personage naar het andere weet Hallberg met zijn lange, woordrijke maar altijd heerlijk meanderende zinnen een schitterend beeld op te roepen van een stad waarin de grootste tegenstellingen naast elkaar leven. Die tussen arm en rijk, die tussen verval en opbouw, die tussen autochtone bewoners die hun positie proberen vast te houden en nieuwkomers die hun plekje proberen te veroveren.
Maar dan moet ik oppassen niet te veel over de inhoud te schrijven, daar schrijf ik dit stukje niet voor. Ik schrijf dit om iedereen die sceptisch is over een boek waar uitgevers zo veel geld voor over hebben, op te roepen: lees Stad in brand toch. Het is alle moeite waard.