Het Boekenweekgeschenk dat Dimitri Verhulsts oeuvre samenvat (Knack)

Iets meer dan 40.000 exemplaren delen Vlaamse boekhandels in maart uit van Dimitri Verhulsts Boekenweekgeschenk. Waarschijnlijk te weinig voor de vintage Verhulst-in-een-notendop.

Al zeker dertig jaar kent Nederland de traditie van het literaire Boekenweekgeschenk. Remco Campert (1985), Hugo Claus (1989), Arnon Grunberg (1998), Harry Mulisch (2000), Thomas Rosenboom (2004) Tom Lanoye (2012) en Tommy Wieringa (2014) – iedere schrijver uit de hoogste divisie schreef hem. Maar nooit zag iemand de vererende opdracht zo openlijk als een kans om zijn of haar werk te tonen aan een gigantisch lezerspubliek als dit jaar Dimitri Verhulst.

 De zomer hou je ook niet tegen heet het geschenk dat hij gisteren in Amsterdam presenteerde aan de pers. Van 7 tot en met 15 maart krijgt iedereen het in zijn boekhandel bij aankoop van 12,50 euro aan boeken. In Nederland: alleen bij de aankoop van Nederlandstalig boeken. In Vlaanderen: bij aankoop van welk boek dan ook. De totale oplage bedraagt 732.000 exemplaren. Iets meer dan 40.000 daarvan – amper vijf procent – wordt in Vlaanderen weggegeven.

'Ik kom uit een andere culturele traditie', zei Verhulst. 'Ik heb nog nooit een Boekenweekgeschenk gelezen. Toen je het de laatste jaren ook bij ons kon krijgen was ik niet woonachtig in Vlaanderen, dus kon ik het ook niet lezen. Pas toen ik begon te beseffen hoe groot het geschenk is, realiseerde ik me ook hoeveel mensen mij voor het eerst te lezen krijgen. Daarom wilde ik in het geschenk mijn backlist trouw zijn, eerlijk tonen wat mijn schrijverschap inhoudt, mijn thema's naar boven halen.'

Dus toen een eerste idee zich niet liet dwingen in het keurslijf van het geschenk – 96 pagina's, niet een meer of minder – bedacht hij het verhaal van de 'jonge zestiger' Pierre Vantoren die de 'vegetatieve imbeciel' Sonny ontvoert om hem bij wijze van cadeau voor diens zestiende verjaardag zijn levensverhaal te vertellen. Dat kon alleen op de top van de Mont Ventoux, de cruciale plek in Pierre's bestaan. En trouwens ook in dat van Sonny's moeder, zo blijkt al gauw.

Een eerste lezing van 'De zomer hou je ook niet tegen' bewijst Verhulst stelling. Vertrouwde motieven uit zijn oeuvre zoals instellingen ontbreken niet (denk bijvoorbeeld De laatkomer). Net zo min als een sombere blik op de menselijke moraal (Godverdomse dagen op een godverdomse bol). Of de grote greep en sentimentele toon waarop hij een klassiek liefdesverhaal vertelt (Mevrouw Verona komt de heuvel af). En dat alles geschreven in zijn fantasierijk en in Nederlandse oren sappig idioom.

Verhulst put daarbij opnieuw uit zijn eigen biografie. Specifieker: uit zijn turbulente liefdesleven, dat de afgelopen jaren breed is uitgemeten in de pers. Wonderlijk genoeg heeft dat geleid tot een verhaal dat verrassend dicht bij TommyWieringa's Boekenweekgeschenk van vorig jaar lijkt. Het is hier niet de plaats om het plot te verklappen. Als ik zeg: leeftijdsverschil, en: kinderwens, onthul ik eigenlijk al te veel. Maar al is het weinig verrassend, Verhulst heeft het knap in elkaar gezet.

Ook heeft Verhulst zich als eerste schrijver van het geschenk rekenschap gegeven van het thema van de Boekenweek: 'Te gek voor woorden'. De geestelijk zwaar gehandicapte Sonny is niet het type schizofreen of borderliner waar je als eerste aan denkt bij 'waanzin in de letteren', maar toch: Pierre noemt hem onomwonden geschift. 'Gekken hebben temets nog de bereidheid te geloven dat boeken geantropomorfiseerd mogen worden', houdt hij hem voor.

Verhulst liet in Amsterdam blijken de tsunami aan interviews en optredens tijdens de Boekenweek gelaten tegemoet te treden. Of onderschat hij nog steeds hoe groot het fenomeen Boekenweekgeschenk in Nederland is? Het aantal verplichtingen had hij niet geteld. 'Ik heb de lijst bekeken. Het zal gigantisch druk worden, maar ik zal me als een surfplank laten meevoeren.' Gaat hij ervoor trainen zoals Lanoye en Wieringa hadden gedaan? 'Ach, met koppen koffie en af en toe een glas wijn.'

Geertrui Schoeters van Boek.be gaf later een impressie van Verhulsts programma. Zomaar een dag: zondag 8 maart. Na een erg vroege wekker in Nijmegen moet hij om 7 uur 's ochtends in de studio van Radio 1 in Antwerpen zijn. Daar krijgt hij drie uur de tijd om op de radio te praten over zijn leven en werk en zijn favoriete muziek te laten horen. Om twaalf uur moet hij in Heerlen zijn, om 16 uur opnieuw in Antwerpen en 's avonds in Breda. Gelukkig wórdt hij gereden.

Zelf is Boek.be tevreden met de aandacht van pers en boekhandel in Vlaanderen. Alle boekhandels doen mee aan de Boekenweek. Oók Standaard Boekhandel die in het verleden zo veel reserves toonde om het geschenk uit te delen. Maar het aantal ingekochte exemplaren – net zo veel als in 2014 van Tommy Wieringa – zou weleens te weinig kunnen zijn, vreest Schoeters. 'Verhulst is momenteel onze meest succesvolle levende auteur. In Cobra boekentop 50 scoorde hij heel goed.'

Wellicht moet de liefhebber bij het begin van de Boekenweek dus snel zijn. Daarmee kan hij bovendien net als vorig jaar een dag gratis reizen met de NMBS – al is het nog niet honderd procent zeker dat die actie doorgaat. En maakt hij kans om Verhulst na afloop van de Boekenweek live te zien tijdens 'Helse tijden / The Pursuit of Happiness' van Behoud de Begeerte, waarvoor de auteur samen met Ilja Leonard Pfeijffer en Tommy Wieringa optreedt in verschillende plaatsen in Vlaanderen.

(Eerder gepubliceerd op Knack.be, 9 jan)

Zie ook:

- 'De laatkomer'

- 'De intocht van Christus in Brussel'

- Interview met Verhulst n.a.v. 'De laatste liefde van mijn moeder'