Minister Jet Bussemaker
lanceerde [dinsdag jl.] het e-boekaanbod van de bibliotheken. De digitale
bibliotheek komt naast de bestaande fysieke bibliotheek, benadrukte zij
herhaaldelijk. En: het aanbod op de 'buitengewoon publieksvriendelijke' app
hobbelt niet achter de markt aan.
Alles verliep vanochtend op station Den Haag Centraal
volgens het script. Minister Jet Bussemaker van OCW wandelde samen met Bibliotheek.nl-directeur
Diederik van Leeuwen over een loper van bibliotheek-logo's naar het podium.
Daar drukte zij de knop in op een extra large iPad. Een filmpje, begeleid door
de opzwepende muziek van Eye of the Tiger,
toonde de campagnekreet 'Nederland leent e-books van de bibliotheek'. Waarna
Bussemaker (lid van de OBA) het allereerste 'digitale e-book' leende, zoals ze
zei: Vaslav van Arthur Japin. Tot
slot hief ze met Van Leeuwen en de uit publiek te voorschijn gesprongen auteur
het glas.
De massaal opgedaagde pers legde het allemaal vast. De
lancering lokte cameraploegen van NOS, RTL, Max, Powned en ANP en talrijke
fotografen naar het station. De minister ontleende natuurlijk niet echt een
e-boek. Daar had Bibliotheek.nl al voor gezorgd. Na de champagne kreeg
Bussemaker haar eigen iPad (met een 19e eeuwse boekband als sleeve) en
bibliotheekpasje terug, waarop Vaslav was
gedownload. Van Leeuwen draaide nog snel haar pasje om, voordat de fotografen
het nummer van de minister vastlegden. Daarna zei Bussemaker dat ze ooit een
paar pagina's bij een vriendin digitaal had gelezen, maar dat ze deze Japin
echt van het scherm ging lezen. 'Ik ben wel benieuwd naar hoe dat is.'
Tijdens haar toespraak en de interviewtjes voor de camera
benadrukte Bussemaker in de eerste plaats dat het digitale aanbod niet in
plaats van de fysieke bibliotheek, maar ernaast komt. De digitale bibliotheek
is een aanvulling en een verrijking van de openbare bibliotheek – een in deze
tijd 'onontkoombare' aanvulling, maar ook niets meer. 'Het is niet de bedoeling
om lokaal te kunnen bezuinigen,' zei ze expliciet tegen de camera van de NOS.
Al moeten bibliotheken wel veranderen: zij moeten meer ruimte bieden voor
ontmoetingen, exposities en dergelijke en daarvoor gaan samenwerken met publieke
en private partners.
De aanwezige Ap de Vries van de VOB begon spontaan te
klappen toen hij Bussemakers over de fysieke bibliotheek hoorde. 'Ik ben er
ontzettend blij mee dat ze dit nu in de openbaarheid heeft gezegd,' lichtte De
Vries even later toe. 'Wethouders op zoek naar argumenten om rücksichtslos te
bezuinigen op de bibliotheek gebruiken de digitale bibliotheek daarvoor. Deze
uitspraak van de minister zal ons helpen in onze gesprekken met de Tweede Kamer
om toch nog een garantie in de nieuwe bibliotheekwet te krijgen dat er in
iedere gemeente een bibliotheekvoorziening moet zijn. Het zal eveneens bibliotheekdirecteuren
helpen in hun gesprekken met hun wethouder.'
Volgens de minister kan het e-bookaanbod juist een groep
mensen bereiken die de bibliotheek niet of niet meer aan zich weet te binden. 'Het
aantal uitleningen daalt. Het aantal mensen dat uitleent ook,' betoogde zij
tegen diverse journalisten. 'Dankzij het digitale aanbod zullen mensen blijven
lezen die geen papieren boeken en kranten meer lezen. Ik zou het erg vinden als
we die helemaal verliezen.' Tegelijk kan de app, waarbinnen bibliotheekleden
e-boeken kunnen downloaden of lezen, de bestaande leden sterker verbinden aan
hun eigen bibliotheek. 'De app geeft ook informatie over wat er te doen en te
beleven is bij de lokale bibliotheek.'
Bij zijn welkomstwoord had Diederik van Leeuwen gezegd dat
de lancering van het e-boekaanbod veel tijd had gekost. De reden: het overleg
met de uitgevers en de ingewikkelde techniek. Op vraag van Bibliotheekblad zei de minister dat de bibliotheken volgens haar
toch niet te laat zijn. 'Nederland is juist een van de eerste landen met een
dergelijk aanbod. Bovendien kóst het tijd, omdat ik ook graag wil dat de auteursrechten
goed geregeld zijn. Dit aanbod kan ook goed voorkomen dat mensen een legaal
aanbod verkiezen boven een illegaal aanbod. Ik vind de huidige app buitengewoon
publieksvriendelijk.'
Na afloop van de lancering gaf Van Leeuwen op het kantoor
van Bibliotheek.nl een nadere presentatie van het aanbod. Terwijl 'er nu al
meer dan vijftig boeken per kwartier worden gedownload', aldus Van Leeuwen,
legde hij nogmaals het basisprincipe van het uitleenmodel uit: bibliotheekleden
hebben onbeperkt toegang tot 5000 titels. Vanaf april kunnen zij voor 20 euro
een strippenkaart kopen waarmee ze 18 e-boeken van maximaal drie jaar oud
kunnen lezen. Oudere titels blijven onbeperkt beschikbaar. Van het aanbod zijn exact 501 e-boeken
dankzij een deal met uitgeverij Bloomsbury Engels- of Arabischtalig.
Dit aanbod uit 28.000 beschikbare e-boeken is in wezen
gebaseerd op wat Bibliotheek.nl kon krijgen, gaf Van Leeuwen toe. Maar dit
aanbod zal zo snel mogelijk groeien, benadrukte hij ook. Van de drie grote
uitgeverijen is nog altijd geen deal gesloten met Lannoo, maar 'dat zit wel al
in de pijplijn'. Zo zal het huidige aanbod in alle opzichten snel groeien.
Bijvoorbeeld: het aantal titels dat op een dedicated e-reader te lezen zal
zijn. Dat is nu circa 25 procent. Of de mogelijkheid voor de jeugd om binnen
een afgeschermde omgeving jeugdboeken te lezen. Omdat zij in de meeste gevallen
gratis lid zijn van de bibliotheek willen uitgevers niet dat zij bij de
volwassenboeken kunnen.
Te laat is de bibliotheek zeker niet, vindt Van Leeuwen. 'Er
bestaat tot op heden alleen maar heel kleine initiatieven [zoals Yindo of
Eboektehuur.nl, md]. De markt zat juist te wachten op een initiatief zoals dat
van ons. Dat zeggen uitgevers ook.' Evenmin is Van Leeuwen bang voor
concurrentie van grote partijen als Bol, Amazon en Google. 'Wij denken niet in
termen van concurrentie. De bibliotheek heeft een eigen dynamiek. Dit aanbod is
maar een van de uitingen van het platform dat nu is gebouwd. Denk aan de
nationale bibliotheekcatalogus. Door dit platform kunnen we de invoering van
diensten als het inleveren van boeken in een andere bibliotheek versnellen.'
Bang voor het succes is Van Leeuwen evenmin. Het pluspakket
is kostendekkend. Na aftrek van alle kosten blijft er van iedere 20 euro zo'n
'twee à drie euro' over. Dat gebruikt Bibliotheek.nl om licenties van e-boeken
te kopen waarvoor uitgevers meer willen dan de standaard 36 cent per uitlening.
Voor het onbeperkte aanbod is het budget echter gemaximeerd: Bibliotheek.nl
krijgt van de lokale bibliotheken 35 cent per inwoner (al ziet de stichting dat
in 2015 graag verhoogd naar 45 cent). Van Leeuwen: 'Maar als het een succes
blijkt en bibliotheken krijgen extra leden, dan zijn ze denk ik bereid om meer
te betalen voor het e-boekaanbod.'
(Eerder gepubliceerd op Bibliotheekblad.nl, 21 jan)
Zie ook:
Geen opmerkingen:
Een reactie posten